تامین دلیل یکی از راه‌های حفظ حقوق فردِ خسارت‌دیده است. برخی مواقع آثار خساراتی که به افراد وارد می‌شود، در طول رسیدگی قضایی، از میان می‌رود و اثبات وارد شدن خسارت بسیار مشکل می‌شود. در چنین مواردی، قانونگذار موضوع «تامین دلیل» را پیش‌بینی کرده است.
با توجه به اینکه دلایل نقش مهمی در اثبات دعاوی ایفا می‌کنند؛ به نحوی که در عالم حقوق، داشتن حق کافی نیست بلکه اثبات آن است که به حق، هویت و تشخص می‌بخشد و دارنده حق میتواند از مزایا و امتیازات آن بهره‌برداری کند. در برخی مواقع، وضعیت دلیل به‌گونه‌ای است که امکان دارد در آینده متعذر یا متعسر شود. به عنوان مثال، شخصی که مدتی قبل ملک خود را ترک کرده، به ملک خود سر زده و متوجه می‌شود دیوار آن تخریب شده است.
در این فرض، باید گفت از آنجایی که مالک برای حفظ لوازم موجود در ساختمان، باید فورا آن را تجدید بنا کند، جهت اثبات تخریب میتواند درخواست تامین دلیل به مرجع صلاحیتدار ارایه دهد.
موارد درخواست تامین دلیل
قانونگذار در ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر کرده است در مواردی که اشخاص ذی‌نفع احتمال دهند که در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنها از قبیل تحقیق محلی، کسب اطلاع از مطلعان و استعلام نظر کارشناسان، متعذر یا متعسر خواهد شد، می‌توانند از دادگاه، تامین آن را درخواست کنند. همان‌گونه که در قسمت اخیر این ماده ذکر شده است، مراد از تامین، تنها ملاحظه و صورت‌برداری از این قبیل دلایل است.
شکل درخواست تامین دلیل
از لحاظ شکلی، درخواست تامین دلیل هم میتواند پیش از طرح دعوی و هم پس از طرح دعوی در مرجع صلاحیتدار طرح شود که در این خصوص باید گفت تامین دلیل باید در قالب درخواست به دادگاه ارایه شود اما بنا به اینکه، فرم دادخواست، بیشتر میتواند اشخاص را راهنمایی کند، عمدتا درخواست تامین دلیل در قالب دادخواست به دادگاه ارایه می‌شود.
در صورتی که شخص در عمل، طی یک درخواست ساده، درخواست تامین دلیل خود را مطرح کند، مرجع صلاحیتدار باید آن را مورد توجه قرار دهد. چنانچه بر اساس ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، حتی به درخواست‌های تامین دلیل شفاهی نیز باید توجه شود.
* اصولا در درخواست تامین دلیل، باید نکاتی شامل مشخصات درخواست‌کننده و طرف او، موضوع دعوایی که برای اثبات آن، درخواست تامین دلیل می‌شود و اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده است، ذکر شود.
البته با وجود تصریح ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص موارد سه‌گانه فوق، در بسیاری از مواقع، طرف درخواست تامین دلیل مشخص نیست لذا الزامی مبنی بر درج مشخصات طرف درخواست‌کننده وجود ندارد و همان‌گونه که در مثال بالا ذکر شد، صاحب ملکی که دیوار آن تخریب شده، ممکن است در زمان ارایه درخواست تامین دلیل، از مشخصات اتلاف‌کننده و عامل زیان آگاهی نداشته باشد. به همین دلیل باید گفت الزامی به درج نام موهوم و خیالی، در درخواست وجود ندارد. چنانچه در ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی به این موضوع اشاره شده است.
اعتبار درخواست تامین دلیل
از لحاظ اعتبار تامین دلیل نیز باید گفت که تامین دلیل همان‌گونه که از نام آن پیداست، به معنای امنیت بخشیدن به یک دلیل بوده و به تعبیر قانون، تامین دلیل برای حفظ دلیل کاربرد دارد. در ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی نیز آمده است که تأمین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ارزش آن در موارد استفاده، با دادگاه خواهد بود.
بدون دیدگاه